Otonom, kelime anlamı olarak herhangi bir birimin otomatik olarak kendini yönetmesi olarak ifade edilebilir. Otonomu insan vücudunun kendi kendine çalışmasına benzetilebilir ve bu durum teknolojiye entegre edilmiş olarak düşünülebilir. Örneğin,sahip olduğu çeşitli sensörler yardımıyla çevresini algılaya bilmek için insan müdahalesine ihtiyaç duymadan bağımsız bir şekilde hareket edebilme yeteneğine sahip otomobillerden bahsedilebilir. Navigasyon yardımıyla kendi kendine gidebilme becerisine sahip olan bu araçlar insanlık için bir devrim niteliğinde. Bu yüzden bu kadar ilgi çekiyor ve otonom, insanlar tarafından meraklı bir şekilde takip ediliyor. Son bulgulara bakılacak olursa insanlık bu merakı sonucu vermiş olduğu emeğin karşılığını almış durumda.

Tarihsel Süreci

Otonom araçların tarihi 20. yy. başlarına dayanıyor. Detaylı olarak bir inceleme yapılacak olursa da 1920-1930 yıllarında gözlerden kaçmaması gereken gelişmeler oldu. Bu yıllardan otonom araçların müjdesi insanlığa haber edilmişti. Kendi başına seyir halinde gidebilme becerisine sahip ilk araç modelleri 1980’li senelerde ortaya çıkmıştı. Bunlardan ilki 1984 senesinde Carnegie Mellon Üniversitesi’nin yapmış olduğu Navlab ve ALV projelerinin katkılarıyla hayat buldu. Bu projeyi 1987 senesinde Mercedes-Benz firmasının ve Bundeswehr Üniversitesi’nin birlikte düzenlediği Eureka Prometheus projesi izledi. Daha sonra bu iki aracın yanı sıra onlarca şirket binlerce otonom otomobiller üretti. Bu otomobillerden bazıları günümüzde bazı ülkelerde trafiğe çıkmış durumda. Hatta günümüze bakacaksak olursak daha çarpıcı iddialar var. Elon Musk, 2019 yılının sonlarına doğru 1 milyon sürücüsüz taksinin yollarda olacağı iddiasında bulundu.

Bu iddia şüphesiz çok büyük bir iddia fakat kapalı kapılar ardında yapılan testler de göz önünde bulundurulduğu zaman hiç de olası olmayan bir sonuç değil.

Otonom Araçların Özellikleri

Radar sistemiyle özelliği otonom araçların radarları yakın objeleri algılamak için üretilmiş bir ürün olma özelliği taşıyor. Arka tamponda yer alan kaza önleyici sistemler sayesinde sürücüye alarm sinyali vermeyi aracın kör noktasında bir obje algıladığı zaman ihmal etmiyor. Bir diğer özelliği ise şerit takip ederken sağladığı kolaylık. Ön cama yerleştirilen kameralar vasıtasıyla yol yüzeyi, yol kenarları ve şeritler üçlüsü arasındaki bağıntı kontrastı algılayıp şeritleri tanıma amacıyla tasarlanıyor. Otomobil bulunduğu şeridi sürücünün bilgisi dışında terk ederse direksiyona gönderilen kısa süreli titreşimler sayesinde sürücüyü uyarılıyor ve olası bir kaza engellenmiş oluyor. Ayrıca lidar özelliği Google’ın aracında kullanılan Velodyne araç üstü Lidar sistemi 64 lazerin 900 rpm (rotation per minute, dönme sayısı/dakika) ile araca 360-derecelik bir nokta bulutu görüntüsü almasına yardımcı oluyor.

Başlıca diğer fonksiyonlardan bahsedilecek olursa bunlardan biri olarak kızılötesi kamerayı sayabiliriz. Gece görüşü sistemleri sayesinde gözle görülemeyen ve yansıması yapılamayan kızılötesi ışıkları yola yönlendiriliyor ve ön cama monte edilmiş alıcılar sayesinde bu ışık algılanarak araç içi ekran tespit edilmiş, muhtemel objeleri yansıtılmış oluyor. Geriye kalan üç özellik de stereo kameralar, GPS/Atalet Ölçüm Ünitesi ve tekerlek kodlayıcılar olarak ifade edilebilir. Stereo Kameralar en başta bahsedilen ön cama monte edilen kameralar aracılığıyla aracın önünde bulunan yolun gerçek zamanlı 3 boyutlu görüntülerinin çıkarılmasını bu sayede yayaların sahip olduğu konumdan ve yürüme hızından yola çıkarak ilerleyen sürede nerede olabileceğinin tahmininin yapılmasına olanak sağlıyor. Olası bir çarpışmanın yani kazanın önüne geçiliyor. GPS/Atalet Ölçüm Ünitesi’de araçta bulunan sensörler sayesinde işlevini gerçekleştiriyor. Aracın nereye gideceği, nerede bulunduğu bilgisi bu sensörler yardımıyla öğreniliyor.

Son olarak da bakılacağı üzere tekerlek kodlayıcılarından bahsetmek mümkün. Tekerlekte yer alan bu kodlayıcılar aracın hızını ölçerek sürücüye bilgi aktarıyor. Böylelikle tüm bunlar değerlendirilecek olursa araçların birçok temel görevi otomatik bir biçimde bilimin ışığında hata payı en az olacak şekilde yapılması sağlanmış oluyor.

Neleri Kolaylaştırdı?

Otonom özelliği barındıran araçlar insan hayatını kolaylaştıran birçok etkiye sahip. Örneğin araçlarda bulunan bazı işlerin otomatik olarak gerçekleşmesi kazaları önleyici bir etkiyi içinde barındırıyor. Şerit takip özelliği olası bir şoför dikkatsizliği sonucu oluşan şerit değişikliğinden kaynaklı oluşabilecek bir kazayı önleyebilir. Araçta bulunan radar sistemi sayesinde artık park yapmak sürücüler için basit. Dijital kameralar sayesinde aracın çevresini görebilen sürücüler aynı zamanda kör noktalar dahil her noktada bulunan cisimleri de görmüş oluyor ve sürücü kazasız bir park yapıyor. Bunlar avantajlar olarak öne çıkarken ek olarak da eklenecek etkiler mevcut. Araç sektöründe ayrı bir parantez açılmasının öncüsü olan otonom özellikli araçlar gün gittikçe de yayılarak gelişiyor. Bu noktada en önemli şey bu değişimden en iyi şekilde yararlanıp bu değişimi daha ileri taşıyabilmek.

Otonom ve Dezavantajları

Her teknolojik ürün ilk olarak getireceği avantajlarla dikkatleri üzerine çekiyor fakat unutmamak lazım ki en güzel bir buluş bile beraberinde dezavantajlar getirebilir. Hatta bunlar sıralana sıralana bitmeyebilir. Bu noktada en elzem nokta otonom özelliğinin iyice gelişip yayılmasından sonra oluşabilecek durumlar. Örneğin bunca otomatik özellik hayata geçtikten sonra daha da geliştiği bir varsayılsın. Otomatik yapılardan sonra şoförlere gerek kalmadan kendi kendini kilitleyip açabilen sonrasında da sürüşü gerçekleştiren araçların olduğunu ve bu araçların çok yaygın biçimde kullanıldığını düşünmek şüphesiz bütün şoförleri tedirgin eder. Böyle bir durumda şoförlerin işlerinden olacağı ve hizmet sektörünün de bundan büyük şekilde etkilenebileceği söylenebilir. Buradan da biraz daha beyin fırtınası yapılırsa bu otonom özellikler robotikleşip de başka alanlara yayılabilir.

Tabii etkilenebilecek sektörler sıralanabilir hatta bunlar şu an hayal de gelebilir fakat yıllar önce de günümüzde bulunan teknoloji harikası ürünler bir hayaldi. Çok yakın bir gelecek için bir yaygınlaşmadan söz edilmese dahi bundan 40 50 yıl sonra robotlaşmanın ve otomatikleşmenin yaygın olduğu bir hayat görmek hiç de sürpriz olarak algılanmamalı.